Ci ludzie wrócili do swoich domów po katastrofie elektrowni w Czarnobylu. Wioska Kupovate, gdzie odwiedziliśmy też panią Marię Suszczenko, leży w obrebie zamkniętej czarnobylskiej zony. To znaczy, że nie można tam tak po prostu wjechać. Trzeba mieć ukraińskiego przewodnika i pozwolenie na wjazd. To wiąże się też z niemałymi kosztami. Zona powstała po to, żeby odizolować od reszty Ukrainy obszar, gdzie mogło dojść do radioaktywnego skażenia i wysiedlić stamtąd mieszkańców. Niektórzy jednak nie pogodzili się z przymusowymi wywózkami i zdecydowali o powrocie do swoich domów. Powroty zaczęły się już nawet rok po katastrofie. Ludzie woleli być u siebie mimo zakazów i potencjalnego zagrożenia. Radioaktywny pył mógł być wszędzie, bo drobinki unoszące się z płonącego reaktora roznosił wiatr. Katastrofa to nie tylko dramat bezpośrednich ofiar wybuchu reaktora i radioaktywnego promieniowania, ale też traumy ludzi, którym nagle wywróciło się życie.

Pani Maria Ilczenko to wulkan energii. Jak tylko pojawiliśmy się pod jej domem, już stała przed drzwiami, żeby uścisnąć gości. Zaraz potem rzuciła się w wir przygotowań, żeby poczęstować tym, co miała. Ale przecież to pani Maria miała coś dostać od nas, a nie odwrotnie! Tak się nie da. Kiedy wchodzisz do domu samosiołów od razu zapełnia się stół. Dary, które przyjeżdżaja razem z chłopakami z "Napromieniowani.pl" są ważne (to gównie produkty spożywcze, chemia do sprzątania, też np. album, który widać w obrazku), ale najważniejsze jest, żeby odwiedzić tych ludzi, bo oni żyją jakby na bezludnej wyspie. Jest ich garstka. W niektórych wsiach w Czarnobylskiej Strefie Wykluczenia mieszkają pojedyncze osoby. Jak ktoś już do nich dotrze, to jest wielkie święto. Mieszkają sami, daleko od miejscowości poza strefą. Żeby do nich dojechać to nie jest takie proste. Po wybuchu w czarnobylskiej elektrowni utworzony zamknietą strefę, z której potem ewakuowano ludzi. Do strefy można wjechać przekraczając punkt kontrolny. Nie da się przekroczyć szlabanów bez przepustki i przewodnika, a to kosztuje. Potem jest kawał drogi, bo kilkadziesiąt kilometrów do Ostatnich ludzi Czarnobyla. Tak nazywa się samoosiedleńców, "samosiołów", bo jest ich już naprawdę garstka. Pani Maria jest w lepszej sytuacji, bo co dwa tygodnie odwiedza ją któryś z synów spoza strefy. Ale są tacy, którzy nie mają zupełnie nikogo.

"Samosioły" żyją w Czarnobylskiej Strefie Wykluczenia jak na bezludnej wyspie. Są zdani praktycznie na siebie, ewentualnie, jeżeli ktoś jeszcze ma bliskich poza strefą, to co jakiś czas ktoś dowozi dodatkowo potrzebne produkty. Tak, jak na bezludnej wyspie została ich garstka i co chwilę jakieś życie gaśnie. Kiedyś już nie zostanie nikt. Tylko tabliczki z wizerunkiem mieszkańców, które przytwierdza do drzwi domu, po śmierci któregoś samosioła, Krystian Machnik - główny bohater reportażu. W obrazku możecie zobaczyć zapowiedź reportażu przed emisją w Magazynie Ekspresu Reporterów. Odcinek pojawił się na antenie 15 lutego 2022 na kanale TVP1.